Sosial fəlsəfə tarixində Cəmiyyət haqqında ilkin fikirlərə Aristotelin və Platonun təlimlərində də rast olunur. Aristotel və Platonu, eləcə də başqa zəkaları öyrənəndə ŞƏXSİYYƏT heyrət doğurur. Onlar haqda məlumatlarda Bizim eradan əvvəl( b. e. ə.) yazılır. Bu qədər yaşa malik İnsan – cəmiyyət bütövlükdə Aristotel olmalıdı əslində. Platon Sokratın, Aristotel Platonun tələbəsi olub. Aristotel öz müəllimini ötüb keçib. Aristotelin fəlsəfi irsinin bəşəriyyətin  düşüncə tarixində xüsusi yeri var. O, bəşər tarixində elmlərə sistemli yanaşan və onların təsnifatını yaradan ilk insandır və saysız - hesabsız alimlər, filosoflar ondan bəhrələnib. Aristotelin elmlər sistemində Göy haqqında elm yer alır. Biz indi "Astronomiya” adlanan ən qədim elmin tədrisini təkmilləşdirmək əvəzinə ləğv etmişik. Baxmayaraq ki, yaxşı hesab etdiyimiz məktəblərə verdiyimiz "lisey” adı Aristoteldən yadigardır. Və eramızdan əvvəldən üzübəri bütün mütəfəkkirlər, filosoflar bu elmləri – düşüncəni bəşər tarixi üçün vacib hesab ediblər. Adam bilmir maraqlı desin, acınacaqlı, ya gülməli desin? Görəsən, Aristotel bizə nə deyərdi? Məncə heyrətdən ürəyi çat verərdi. Amma bizə Aristotel sözü lazım deyil, çox "ağıllı”yıq. Hələ Sokrat deyib ki, mütaliə bir cəmiyyətin gündəlik vərdişinə çevrilsə, həmin cəmiyyət xoşbəxt olar. KAYZEN –kollektiv bloq sistemin pedaqoq bloqunda "Tərbiyənin qanunauyğunluqları və prinsiplərindən danışarkən tərbiyənin cəmiyyətin tələbatı ilə şərtlənməsi qanunu”na rast gəldim. Yəni, şəxsiyyət – cəmiyyətin üzvü cəmiyyətin tələblərinə uyğun olmalıdır.

 

Məncə, əsas məsələ cəmiyyətin şəxsiyyətə uyğun olmasıdır. Şəxsiyyət - insan necədirsə, cəmiyyət elə olur. Cəmiyyət haqda fikirləri öyrənəndə cəmiyyətin formalaşmasında düşüncənin (maddi amillərin təsiri də var) – savadın rolunun birinci olduğunu görürük. Cəmiyyəti zəkalar formalaşdırmalıdır və ya gözəl cəmiyyəti düşüncə - bilikli insan yaradır. Cəmiyyət dövlətlə də birlik yaratmalıdır. Hegelə görə hər fərdin cəmiyyətdə vəzifəsi var. Cəmiyyətdəki ziddiyyətlərin əsasını fərdi, xüsusi və ictimai mənafelər və Dövlət qaydaları arasındakı fərqlilik təşkil edir. Bu fərqi isə ən çox savadsızlıq yaradır. Cəmiyyətin inkişafı insanların inkişafından asılıdır. Əgər cəmiyyətə savadsız, məsuliyyətsiz, laqeyd insanlar ötürülürsə, yaxşı nə gözləyə bilərik? Deni Didro deyir ki, düzgün təlim – tərbiyə olmadıqda insanlar həyatda öz yerini tapa bilmədiyindən məhv olurlar. Deməli, Cəmiyyət məhv olur. Birinci əsrin ortalarında yaşamış Roma filosofu Epiktetə görə ”bir cəmiyyətə hər şeydən əvvəl elm və əxlaqı öyrətmək lazımdır”. Mustafa Kamal Atatürk deyir: "Bir cəmiyyətin millət olması üçün müəllimlərə ciddi ehtiyac var: onlar cəmiyyəti həqiqi millət halına gətirirlər”. 

Mən eyni gündə yaşadığım iki hadisə arasındakı fərqi bölüşmək istədim əslində: Müəllim nüfuz və hörmət qazana bilər, qazanmaya da bilər. Müəllim nüfuz sahibi olmağı və bunu qorumağı bacarmalıdır. Yoxsa o nüfuzsuz cəmiyyətin nüfuszuz üzvü olacaq. Müəllimin bu günkü halı göz önündə: istənilən bəhanəylə müzakirə obyekti olur. İlk olaraq ÖZÜ günahkardır. Bir də müəllimi bu durumuna səbəb olanlar. Müəllimi cəmiyyət qarşısında hər bəhanə, ya səbəb olsun, aşağılamaq, illərinin zəhmətinə baxmadan "işdən qovmaq”, təhsil prosesində tam hüquqsuz hala gətirmək və s. ona sevgisizlik aşılayır. Cəmiyyət onu yaradan müəllimini sevmir, hörmət etmir. Müəllimin dəyərdən düşdüyü cəmiyyət qorxuludur, acınacaqlıdır. Bu gün bir sıra maraqlı layihələr, bilik yarışları , müxtəlif tədbirlər həyata keçirilsə də savadsızlığın, laqeydliyin artması göz önündədir. Bu dərs ili artıq başa çatdı. Növbəti ildə hamımızın vəzifəsi Müəllim nüfuzunu layiq olduğu zirvəyə qaldırmaq olsun. Çünki təhsildə gərəkli, vacib nəticəni əldə etməsək, yararlı insanların sayı azalacaq. Sevgisizlik, laqeydlik artacaq. Təhsil Dövlətimizin var olmasıdır. Böyük öndərimiz Heydər Əliyevin sözlərini unutmayaq: Təhsil hər bir dövlətin, ölkənin, cəmiyyətin həyatının, fəaliyyətinin mühüm bir sahəsidir. Cəmiyyət TƏHSİLSİZ İNKİŞAF EDƏ BİLMƏZ”.

Hələliksə, müəllimlərə yaxşıca istirahət (təbii maddi imkanları çatsa), özləri haqda yaxşıca düşünməyi arzulayıram.

 

 

 

Qadinkimi.com